Tam cúc là trò chơi truyền thống, trước rất được nhiều gia đình yêu thích. Giờ đây khắp cả nước ai cũng biết và yêu thích trò chơi nay, do vậy nhiều nhà cái đã tích hợp bài Tam Cúc trên hệ thống trò chơi trực tuyến của họ.
Tam cúc là gì?
Khi nhắc đến bài Tam cúc, sẽ có nhiều người cho rằng loại bài này khá giống với bài Tứ sắc. Quan niệm này về cơ bản là không sai, vì trước đây bài Tứ sắc đối với người dân Việt là tương đối khó chơi, thường chỉ phù hợp với các đối tượng là gia đình hoàng gia, quý tộc.
Còn Tam cúc thì phổ biến hơn trong các gia đình thường dân vì cách chơi đơn giản, dễ hiểu và dễ thắng. Thông thường các gia đình sẽ chơi bài này vào các dịp lễ, tết rảnh rỗi.
Một nét văn hóa đẹp của người miền Bắc là vừa canh nồi bánh chưng vào đêm giao thừa vừa chơi đánh bài chờ bánh chín.
Bộ bài Tam cúc
Nhìn chung loại bài này và bài tứ sắc có nhiều điểm giống nhau, nhất là ở phần chữ trên lá bài, còn về số lượng hình ảnh và màu sắc thì khác.
Bộ bài đầy đủ sẽ có 32 lá và chỉ có 2 màu chủ đạo là Đen và Đỏ, chi tiết cụ thể như sau:
- Đạo quân Đỏ hoặc đạo quân Đen đều sẽ có 16 lá bài: 1 Tướng, 2 Sĩ, 2 Tượng, 2 Xe, 2 Pháo, 2 Ngựa, 5 Tốt.
- Trong bài này thì bài của quân Đỏ luôn mạnh hơn bài của quân Đen.
- Bài có tướng đỏ và tướng đen, tướng đỏ gọi là tướng ông và tướng đen gọi là tướng bà.
- Các quân bài thường được gọi kèm vừa tên vừa màu, riêng các quân như Sĩ đỏ thì gọi là “sĩ điều”, tượng đỏ thì gọi “tượng hồng”, tượng đen thì gọi là “tượng thâm”.
Thuật ngữ trong Tam Cúc
- Cái: là người chia bài cho mọi người và được ưu tiên gọi bài đầu tiên trong ván.
- Bắt cái: đôi khi việc chọn nhà cái không diễn ra tự nhiên, ai thích thì làm, mà phải theo luật. Tức là người chơi phải bốc bài để tìm ra được ai là nhà cái cho công bằng.
- Cướp cái: việc trở thành người cầm cái khá quan trọng trong loại bài này, nếu bạn có được Tứ tử hay Ngũ tử thì phải trình làng – cho mọi người chơi cùng biết – để giành suất trở thành nhà cái ở ván sau.
- Trình làng: khi bạn có Tứ tử hay Ngũ tử thì phải cho tất cả người chơi biết, việc này sẽ giúp bạn trở thành nhà cái được thừa nhận ở ván sau, không ai giành với bạn được.
- Chui: khi chơi bài này thì tất cả người chơi khi đánh bài ra là đều úp hết, tất cả người đã đánh ra xong thì mới lật lên xem ai lớn thì thắng. Người “Chui” là người biết chắc có lật bài lên thì mình cũng thua nên chấp nhận từ sớm, khỏi lật bài.
- Kết đôi: ván bài kết thúc với một bộ đôi.
- Kết ba: ván bài kết thúc với một bộ ba.
- Đè: nếu bạn có bài mạnh hơn người khác, ví dụ người chơi có bộ đôi đen, bạn có bộ đôi đỏ mà cùng chất, thì bạn đè được họ và chiến thắng.
- Đi đêm: đây là việc mà hai người chơi thỏa thuận với nhau là sẽ đổi bài trong tình trạng bài úp xuống và người khác không biết.
Hướng dẫn chơi bài Tam cúc
Cách chơi
Tất cả các lá bài trong bộ bài đều có viết chữ Hán giống như bài Tứ sắc. Tuy nhiên cách phân biệt lá bài đỏ và lá bài đen khác nhau, vì chữ viết đều màu đen. Những lá màu đỏ thì phần chữ sẽ được viết đè lên trên một hoa văn màu đỏ. Quân đen thì chỉ có chữ chứ không có hoa văn màu đỏ này.
- Tướng: quân có một người đàn ông đang ngồi và sau lưng có vắt 2 lá cờ.
- Sĩ: hình có một người đàn ông đội mũ và phía sau lưng ông này có một đứa bé.
- Tượng: quân này sẽ có một hình con voi.
- Xe: là quân bài có hình chiếc xe kéo.
- Pháo: trên lá bài có hình một khẩu đại bác.
- Mã: là lá bài có hình một con ngựa.
- Tốt: lá bài này có người lính cầm thương đang đứng canh gác.
Xếp bài:
- Xếp bài theo bộ đôi: cứ xếp hai lá bài có hình và màu giống nhau lại với nhau.
- Xếp bài theo bộ ba: xếp Tướng Sĩ Tượng hoặc Xe Pháo Mã vào cùng một chỗ.
- Tứ tử: khi bạn có 4 lá tốt cùng màu thì đặt chung với nhau và nhớ trình làng để được làm cái ở ván sau.
- Ngũ tử: nếu bạn có trong tay 5 lá tốt giống nhau, cùng màu thì cũng xếp chung lại và trình làng để ván sau làm cái.
Những lá bài không thể xếp vào được các trường hợp ở trên, thì gọi chung là bài lẻ.
Luật chơi
Trong game đánh bài này thì người chơi có bao nhiêu người thì sẽ chia đều và chia hết cho tất cả người chơi, không chừa lại bài nọc.
Trong trường hợp ván bài chỉ có 3 người chơi, thì phải chọn bỏ bớt bài theo 2 cách:
- Cách 1: bỏ 1 lá tốt đỏ, 1 lá tốt đen.
- Cách 2: bỏ lá Tướng ông, Tướng bà, Sĩ điều, tốt đỏ, tốt đen.
Người cầm cái sẽ là người xào bài và chia bài cho những người chơi khác, chia xong thì người cầm cái sẽ đi lá bài đầu tiên để bắt đầu ván bài.
Sử dụng khẩu quyết để bắt đầu ván bài:
- Nếu ván bài có 4 người hoặc 2 người – số người chơi chẵn: “cấm tướng, cấm sĩ lấy tượng cầm đầu”
- Nếu ván bài có 3 người chơi – số người chơi lẻ: “cấm sĩ, cấm tượng lấy xe cầm đầu”.
Nhà cái có quyền đi đầu tiên và mọi người sau đó đều phải đi theo cách “gọi bài” của người cầm cái.
Ví dụ, “gọi bài” bắt đầu là “một cây” thì người sau cũng phải đi một cây, gọi “đôi cây” hay “ba cây” cũng vậy. Những lá bài khi này đều phải đặt úp xuống và chỉ khi tất cả người chơi đều đã đánh ra rồi thì mới tiến hành mở bài ra, ai có bài lớn nhất thì mới được ăn.
Quy tắc
Trong khi chơi bài, nguyên tắc cơ bản và mạnh nhất là ai có bài mạnh hơn thì người đó thắng. Thứ tự bài mạnh yếu sẽ được sắp xếp theo thứ tự: Tướng, Sĩ, Tượng, Xe, Pháo, Mã, Tốt.
Nếu ván bài của bạn chỉ có 3 người chơi thì chỉ có Tứ tử mới có quyền trình làng.
Ở vòng cuối của một ván bài, nếu người chơi gọi được bộ đôi hoặc bộ ba thì sẽ được tính điểm nhiều hơn. Nếu kết ván bằng một đôi xe đỏ thì được điểm tối đa.
Khi đè bài, chỉ người có bài mạnh hơn người khác thì mới được đè và lúc tính điểm kết thúc, ai là người đè bài thì sẽ được cộng thêm điểm.
Nếu lúc kết thúc ván mà người làm cái gọi ra được một đôi tốt đen thì người này thắng tự nhiên, vì đôi tốt đen là đôi yếu nhất và chắc chắn sẽ không thể thắng được người làm cái.
Người chơi sẽ gặp trường hợp đền bài khi mà gọi ra bộ đôi, bộ ba, tứ tử hoặc ngũ tử tốt đen và lúc ngửa bài cuối cùng để tính điểm, sẽ có người còn có bộ đôi, bộ ba, tứ tử hoặc ngũ tử tốt đỏ thì người cầm tốt đen sẽ đền bài cho người cầm tốt đỏ.
Cách tính điểm bài Tam cúc
Về cơ bản thì điểm sẽ được tính cho từng loại kết đôi, kết ba, kết tốt đen và mỗi ván với số lượng người chơi khác nhau thì điểm cũng sẽ khác. Cụ thể:
- Điểm tính cho Kết đôi: Ván 2 người: 12 điểm; Ván 3 người: 6 điểm; Ván 4 người: 4 điểm
- Điểm tính cho Kết ba: Ván 2 người: 18 điểm; Ván 3 người: 9 điểm; Ván 4 người: 6 điểm
- Điểm tính cho kết Tốt đen như sau: Ván 2 người: 24 điểm; Ván 3 người: 12 điểm; Ván 4 người: 8 điểm
Khi đè bài người khác, người có tốt đỏ sẽ đè được người cầm tốt đen, và nếu đè ở ngay vòng cuối cùng thì điểm là tối đa.
Nếu ván bài chỉ có 2 người chơi thì điểm cho người đè là 24, ván 4 người thì điểm cho người đè là 16.
Nếu ván bài có kết và người được tính là chiến thắng là người có kết ván trước, các người chơi còn lại sẽ xét thứ tự về bằng cách lấy điểm kết để trừ đi điểm của các lá bài còn cầm trên tay.
Nếu ván bài không có kết, thì sẽ tính điểm cho người thắng bằng số điểm tương ứng với các lá bài còn cầm trên tay, ai có bài nhiều hơn thì thắng, nhưng nếu số bài của mọi người là bằng nhau thì tính là Hòa.
Mẹo chơi
Hiểu luật chơi là chuyện đầu tiên bạn cần làm. Cách chơi và luật chơi vô cùng đơn giản nên bạn hãy cố gắng học và thực hành nhiều trước khi “ra trận” để có nhiều cơ hội giành chiến thắng nhé.
Người chơi cần phải biết cách xếp bài. Để kiểm soát tốt các quân bài của mình trong một ván và sử dụng chúng hiệu quả nhất, người chơi cần phải xếp bài, nên xếp theo bộ đôi, bộ ba, tứ tử, ngũ tử và các con bài lẽ.
Nếu có cơ hội làm cái thì đừng bỏ qua. Để có cơ hội làm người “cầm cán” trong một ván bài tam cúc thì người chơi nên chủ động giành lấy, để có được quyền chủ động đánh ra những quân bài có lợi cho mình.
Học cách nhớ và đoán bài của đối thủ. Cách này chỉ có thể làm được khi bạn đã chơi bài đủ lâu để có thể rút ra được cách nhớ bài cho riêng mình. Với bộ bài chỉ 32 lá và luôn được chia hết cho người chơi, bạn hoàn toàn có thể đoán được ai đang cầm lá bài nào nếu chịu để ý.
Tranh thủ kiếm điểm ở vòng cuối. Thường thì vòng cuối của bán bài là vòng dễ kiếm điểm nhất nên nếu bạn có thể bắt bài hoặc đè bài người khác, thì hãy làm ngay để tăng cơ hội khiến bản thân trở thành người thắng cuộc.